IFAB 2025/26 (Law 10) quy định rõ khung tổ chức giải đấu: phân biệt vòng bảng/league phase, vòng knock-out và cách tính điểm xếp hạng. Điểm nóng: luật cho phép lựa chọn áp dụng hoặc không áp dụng “bàn thắng sân khách” ở các cặp hai lượt về — thay đổi mở cửa cho các liên đoàn/ban tổ chức như UEFA, AFC. UEFA Champions League 2024/25 đã cho thấy xu hướng chuyển sang league phase 36 CLB; IFAB 2025/26 giúp chuẩn hóa cách xử lý các tình huống loại trực tiếp và tính điểm.
Tóm tắt chính sách mới (IFAB 2025/26)
- Hình thức thi đấu: rõ ràng phân biệt “vòng bảng” truyền thống và “league phase” (vòng phân hạng). League phase có thể là vòng tròn một hoặc hai lượt, số đội và số trận do BTC xác định.
- Tính điểm vòng bảng/league phase: thắng 3 điểm, hòa 1 điểm, thua 0 điểm.
- Xếp hạng: theo điểm → hiệu số bàn thắng → số bàn thắng ghi được → đối đầu trực tiếp → fair play (theo quy định giải đấu).
- Vòng knock-out: có thể là một trận trên sân trung lập hoặc hai lượt đi-về. Nếu hòa sau 90 phút: áp dụng hiệp phụ (30 phút) rồi luân lưu nếu cần.
- Luật bàn thắng sân khách: IFAB 2025/26 cho phép ban tổ chức lựa chọn áp dụng cho cặp hai lượt. Không còn quy định bắt buộc toàn cầu.
UEFA Champions League – biểu tượng giải đấu cấp CLB châu Âu
Cách tính/áp dụng chi tiết
- Vòng bảng/league phase:
- Format: có thể 4–6 đội/bảng hoặc league phase tập trung (ví dụ UCL 36 đội, mỗi đội 8 trận).
- Điểm: thắng 3 / hòa 1 / thua 0.
- Tiêu chí phụ: hiệu số → bàn thắng → đối đầu → fair play.
- Vòng knock-out hai lượt:
- Nếu BTC chọn áp dụng bàn thắng sân khách: khi tổng tỷ số hai lượt hòa, đội ghi nhiều bàn sân khách hơn sẽ đi tiếp.
- Nếu BTC không áp dụng: nếu tổng tỷ số hòa → hiệp phụ → luân lưu (nếu cần).
- Vòng knock-out một trận: thường trên sân trung lập; nếu hòa sau 90 phút → hiệp phụ → penalty.
Ví dụ thực tế và ảnh hưởng
- UEFA Champions League (format mới 2024/25 → áp dụng 2025/26): 36 CLB vào league phase, mỗi đội đá 8 trận (4 sân nhà, 4 sân khách). Top 8 đi thẳng vòng 16; hạng 9–24 đá playoff hai lượt tranh vé.
- Kết quả thực tế mùa 2024/25: Liverpool dẫn đầu bảng xếp hạng tạm thời với 21 điểm sau 8 trận, minh họa hiệu quả tính điểm và cạnh tranh gia tăng trong league phase.
- Lịch sử áp dụng bàn thắng sân khách: UEFA đã bỏ bàn thắng sân khách từ mùa 2021/22; IFAB 2025/26 nay cho phép tùy chọn, nghĩa là các giải có thể phục hồi tiêu chí này cho playoff hai lượt nếu muốn.
- Các giải khu vực khác: AFC Champions League Elite 2025/26 áp dụng tương tự (ưu tiên trận quyết định hiệp phụ/penalty, không áp dụng bàn thắng sân khách ở nhiều vòng).
Bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh/ ví dụ minh hoạ cách tính điểm và hiệu số
Những trường hợp cụ thể cần lưu ý
- Playoff hai lượt: nếu BTC chọn không áp dụng bàn thắng sân khách, mọi cặp hai lượt có thể kết thúc bằng hiệp phụ ở trận lượt về thay vì xét bàn sân khách.
- Giải đấu vòng tròn hai lượt (V-League loại hình): áp dụng 3-1-0, thường không có bàn thắng sân khách vì không phải hình thức loại trực tiếp.
- Fair Play có thể là tiêu chí quyết định nếu mọi chỉ số khác bằng nhau — ví dụ tuyển Việt Nam từng đi tiếp Asian Cup 2019 nhờ chỉ số fair play.
UEFA đã bỏ luật bàn thắng sân khách từ mùa 2021/22 nhưng IFAB 2025/26 cho phép linh hoạt
Nhầm lẫn phổ biến
- “Vòng bảng vẫn là bảng 4 đội” — Sai: league phase có thể là 36 đội, không bắt buộc nhóm 4.
- “Bàn thắng sân khách bị cấm toàn cầu” — Sai: IFAB chỉ chuẩn hóa luật và cho phép lựa chọn, không bắt buộc.
- “Playoff luôn không có bàn thắng sân khách” — Không đúng với mọi giải; phụ thuộc quyết định BTC/LIên đoàn.
FAQ nhanh
- Q: UCL 2025/26 còn vòng bảng không? A: Thay bằng league phase 36 đội, mỗi đội 8 trận.
- Q: Luật bàn thắng sân khách áp dụng ở V-League? A: V-League vòng tròn hai lượt nên không dùng bàn thắng sân khách; Cúp QG một lượt có thể dùng hiệp phụ/penalty theo IFAB.
- Q: World Cup 2026 tính điểm vòng bảng thế nào? A: 3-1-0; format mở rộng 48 đội (12 bảng x 4), top 2 + 8 đội hạng ba tốt nhất vào vòng 32.
World Cup 2026 – lần đầu 48 đội, áp dụng thể thức vòng bảng 3-1-0 và mở rộng vòng loại trực tiếp
Kết luận
IFAB 2025/26 làm rõ khung luật cho vòng bảng/league phase, knock-out và mở quyền lựa chọn sử dụng bàn thắng sân khách cho BTC giải. Hệ quả: các liên đoàn có thể tùy biến format để tối ưu lịch thi đấu, tăng tính cạnh tranh hoặc giảm bất lợi cho các đội. Vấn đề còn lại là quyết định của từng giải — UCL đã hướng tới league phase 36 đội, các giải quốc nội như V-League vẫn giữ vòng tròn truyền thống. Bạn nghĩ giải đấu nào nên giữ hoặc loại bỏ luật bàn thắng sân khách?
Nguồn: IFAB (Law 10), UEFA, AFC, báo cáo mùa giải UEFA Champions League 2024/25.
