World Cup 2018 chứng kiến một tình huống hiếm gặp: Nhật Bản và Senegal bằng điểm, bằng hiệu số, bằng số bàn thắng — nhưng Nhật Bản đi tiếp vì nhận ít thẻ phạt hơn theo tiêu chí luật fair-play. Luật fair-play (tiêu chí kỷ luật) trở thành “phao cứu sinh” để phân định vé vào vòng knock-out.
Khái niệm: Luật fair-play là gì?
- Fair-play (chơi đẹp) là tinh thần thi đấu do FIFA khuyến khích.
- “Luật fair-play” ở đây là tiêu chí phụ dùng để xếp hạng khi các chỉ số chính (điểm, hiệu số, bàn thắng, kết quả đối đầu) bằng nhau trong vòng bảng các giải do FIFA/ban tổ chức quy định.
- Mục tiêu: tránh dùng bốc thăm may rủi, đánh giá đội nào kỷ luật hơn thông qua số thẻ phạt.
Cách tính điểm fair-play (hệ thống điểm trừ)
- Mỗi đội bắt đầu với 0 điểm; các thẻ phạt sẽ bị trừ điểm. Đội có tổng điểm cao hơn (tức bị trừ ít điểm hơn) xếp trên.
- Quy ước trừ điểm (theo tiêu chuẩn gần đây của FIFA):
- Thẻ vàng đầu tiên: -1 điểm
- Thẻ đỏ gián tiếp (2 thẻ vàng): -3 điểm
- Thẻ đỏ trực tiếp: -4 điểm
- Thẻ vàng rồi thẻ đỏ trực tiếp: -5 điểm
- Lưu ý quan trọng: Trong một trận, một cầu thủ chỉ bị tính trừ theo một trong các trường hợp trên (không cộng dồn từng thẻ).
Biểu đồ tiêu chí điểm fair-play FIFA tính theo số thẻ, dùng để phân định thứ hạng bảng.
Ứng dụng thực tế: Nhật Bản vs Senegal tại World Cup 2018
- Bảng H, sau 3 lượt trận, hai đội có số liệu hoàn toàn giống nhau:
- Điểm: 4
- Hiệu số: 0 (4 ghi, 4 thua)
- Kết quả đối đầu: Hòa 2-2
- Kết quả fair-play:
- Nhật Bản: nhận 4 thẻ vàng → -4 điểm
- Senegal: nhận 6 thẻ vàng → -6 điểm
- Do -4 > -6 (tức Nhật nhận ít điểm trừ hơn), Nhật Bản giành quyền đi tiếp vào vòng 16 đội; Senegal bị loại vì luật fair-play.
Nhật Bản vượt qua Senegal ở World Cup 2018 nhờ nhận ít thẻ phạt hơn theo tiêu chí fair-play.
Ý nghĩa và những điểm cần biết
- Luật fair-play không phải là một trong các luật cơ bản của IFAB, mà là tiêu chí xếp hạng phụ được quy định trong điều lệ từng giải đấu (FIFA, AFC…).
- Mục tiêu thực tế: khuyến khích thi đấu đúng mực, giảm hành vi tiêu cực và cung cấp tiêu chí phân định công bằng khi các chỉ số khác bằng nhau.
- Các hành vi “chơi đẹp” khác (như đá bóng ra ngoài khi có chấn thương, trợ giúp đối thủ) vẫn được khen thưởng bởi các giải thưởng fair-play, nhưng không được cộng điểm trong hệ thống xếp hạng — chỉ có số thẻ phạt được dùng để tính điểm trừ.
FAQ nhanh
- Luật fair-play có áp dụng ở mọi giải không?
- Không. Việc sử dụng làm tiêu chí phụ phụ thuộc điều lệ từng giải đấu. Ví dụ UEFA ưu tiên kết quả đối đầu hơn; một số giải khác sử dụng tiêu chí khác.
- Hành vi tốt có cộng điểm fair-play không?
- Không. Hệ thống xếp hạng dựa duy nhất trên số lượng thẻ phạt (hành vi tiêu cực) để trừ điểm.
- Nếu vẫn bằng nhau cả về điểm fair-play?
- Rất hiếm; trong trường hợp xảy ra, ban tổ chức thường phải dùng bốc thăm như phương án cuối cùng.
Kết luận
Luật fair-play là tiêu chí quyết định mang tính kỷ luật và chiến thuật: một trận đấu không chỉ tính bằng bàn thắng mà còn bằng cách đội kiểm soát cảm xúc và tránh những tình huống dẫn tới thẻ phạt. Trường hợp Nhật Bản — Senegal (World Cup 2018) là minh chứng rõ ràng: ít thẻ hơn = đi tiếp. Bạn nghĩ đội bóng nào ở vòng bảng hiện tại nên cảnh giác với luật fair-play nhất? Thảo luận ngay bên dưới.
Nguồn: Bongda.com.vn, FIFA
